توزین منظم کودک، رسم منحنی رشد و اقدامات به موقع و لازم جهت بهبود وضعیت رشد کودک را پایش رشد می گویند
توزین منظم کودک، رسم منحنی رشد و اقدامات به موقع و لازم جهت بهبود وضعیت رشد کودک را پایش رشد می گویند.
این اقدام آسان ترین شیوه پی بردن به چگونگی رشد و در حقیقت ارزیابی سلامت کودک است. در کشور ما مطابق دستورالعمل کشوری مراقبت از سن 3تا 5 روزگی، 14 تا 15 روزگی، 2 ماهگی، 4 ماهگی، 6ماهگی، 7 ماهگی، 9 ماهگی، 12 ماهگی، 15 ماهگی، 18 ماهگی، 24 ماهگی، 3سالگی، 4 سالگی، 5 سالگی و 6 سالگی تعیین شده است.
●اهمیت پایش رشد
پایش رشد بهترین وسیله برای پی بردن به کفایت تغذیه کودک و بهترین راه اطمینان یافتن از سلامت و رشد مطلوب اوست . هر انحرافی در وضعیت رشد کودک ایجاد شود چون خیلی زود تشخیص داده می شود می توان آن را سریعتر اصلاح و از تداوم آن جلوگیری نمود.
●کارت پایش رشد
برای پایش رشد باید از کارت پایش رشد استفاده کرد که در حقیقت آینه سلامت کودک و اساس مراقبت از رشد اوست . کارت پایش رشد دارای حداقل سه خط منحنی به عنوان مرجع و خطوط افقی و عمودی است که خطوط افقی مربوط به سن کودک و بر حسب ماه و خطوط عمودی مربوط به وزن کودک و بر حسب کیلوگرم است.
در هر مراجعه اول کودک به دقت وزن می شود سپس سن دقیق او به ماه به روی خط افقی و وزن او بر روی محور عمودی تعیین میگردد، آنگاه از تلاقی خط عمودی که از نقطه سن کودک به بالا می رود با خط افقی که از نقطه وزن او به داخل منحنی می رود نقطه ای به دست می آید که در کارت پایش رشد ثبت می شود. ضمن مراجعات مکرر در زمانهایی که قبلاً به آنها اشاره شد و اتصال این نقاط بر روی کارت،منحنی رشد کودک ترسیم می شود.
همزمان با اندازه گیری وزن و رسم منحنی لازم است قد و دور سر کودک نیز اندازه گیری و روی منحنی مربوطه علامت گذاری و منحنی آن دو نیز رسم شود.
هنگامي كه والدين و پرستاران وقت وانرژي كافي براي مراقبت از كودك را نداشته باشند، نمي‌توانند به آساني با او كار كنند. هنگامي كه تكاليف و وظايف متعددي بر عهده‌ي مراقب‌كننده قرار دارد، (كار در خارج از خانه، وجود كودكان ديگر، مراقبت از كودكان بدون همراهي همسر، عدم وجود امنيت غذايي و غيره) انجام يك مراقب كامل از كودك بسيار سخت است. با اين وجود، در بهترين شرايط مهم‌ترين خصوصيات يك مراقب خوب و موفق، توانايي او به پاسخ‌گويي به رفتار كودك است. اين پاسخ‌گويي صورت‌هاي مختلفي به خودش مي‌گيرد و شامل: آگاهي وتوانايي پاسخ‌دهي به علاقه‌هاي رشدي كودك، نوع توجه، علاقه و درگير شدن با كودك، حمايت از اكتشاف‌هاي كودكان، خود پيروي و يادگيري آن ها و حفاظت آن ها در برابر كودك‌آزاري است.
يكي از مهم‌ترين راه‌ها براي رسيدن به بهترين وكامل‌ترين رشد كودك، مراقبت ونگه‌داري و مناسب از اوست. مراقبت از كودك بسيار فراتر از ايمن نگه‌داشتن و حفاظت او در برابر آزار و ناراحتي است. مراقبت يك فرآيند متقابل است. والدين و مراقبين در تعامل با كودك است كه مي‌توانند كيفيت مراقبت و روش‌هايي را كه به رشد كودك كمك ميكند، پيدا كنند. اگرچه لازم است به عوامل بسياري كه در كيفيت مراقبت مؤثر هستند توجه كرد. بسياري از اين عوامل در خود كودك است. يعني مهارت‌ها، توانايي‌ها و نيازهاي كودك نشان مي‌دهد كه به چه مراقبت‌هايي نيازمند است.
نیازهای كودكان در سالهاي اوليه‌ي زندگي را بشناسید
سن كودك با توجه به مراحل رشدي او ريسك‌هاي مختلف تغذيه‌اي و سلامتي كه كودك با آنها مواجه است:
كودكان در سالهاي اوليه‌ي زندگي، نيازهاي متفاوتي در هر مرحله از رشد خود دارند. احتمال مرگ‌و‌مير كودكان در اولين سالهاي زندگي زياد است. در اولين سال زندگي و يا در زماني كه كودك تازه شروع به راه رفتن ميكند، مهم‌ترين تهديدي كه وجود دارد، اختلال در رشد است. بدين صورت كه:
• در شش ماه اول، اگر مادر از شير خود براي تغذيه كودك استفاده كند، امكان ابتلاء به سوءتغذيه در كودك بسيار اندك است. در اين زمان، مهم‌ترين و بيش‌ترين مراقبت‌ها بايد متمركز به تغذيه با شير مادر و شيوه‌هاي شيردهي باشد. سرمايه‌گذاري روي تغذيه‌ي كودكان در اين سن مي‌تواند موجب كاهش قابل توجه سوءتغذيه شود.
•هنگامي كه كودكان در شش ماه اول زندگي به استفاده از غذاهاي ديگر در كنار شير مادر مي‌كنند امكان ابتلاء به عفونت و يا سوءتغذيه وجود دارد. پس از شش ماهگي آماده‌سازي غذا، نحوه‌ي نگه‌داري، آن و بهداشت آن بسيار اهميت پيدا ميكند. در بين 6 تا 18 ماهگي از آن‌جا كه تعداد وعده‌هاي غذايي زياد و مقدار غذاي كودك در هر وعده كم است، نگه‌داري غذا به طور بهداشتي اهميت بسيار پيدا ميكند.
•در طي دو سال اول كه سنين حساس و مهمي هستند، كودكان ممكن است هنوز به درستي قادر به نشان دادن نياز خود به غذا نباشد و هم‌چنين ممكن است نتوانند به تنهايي غذاي خود را مصرف كنند. افزايش مهارت‌هاي حركتي و تلاشي كه كودك براي حرف زدن ما ميكند، بسيار انرژي‌بر است. بدين سبب آنها نياز به غذاي مقوي‌تري دارند.
•ارزش اجتماعي كودكان ممكن است برحسب ارزش و اعتباري كه در فرهنگ به كودكان مي‌دهند، به مراقبت‌هاي متفاوتي احتياج داشته باشند.
•هنگامي كه بين پسران و دختران ارزش يكساني گذاشته نمي‌شود، ممكن است نوع مراقبت براي هر كدام از اين دو گروه متفاوت باشد. در بعضي از جوامع دختران در زمينه‌هاي دسترسي به غذا، مراقبت‌هاي بهداشتي، آموزش، توجه و علاقه با شرايط يكساني با پسران دارند، ولي در بعضي از جوامع ديگر دختران مراقبت‌هاي كم‌تري دريافت كنند. در بعضي كشورها دختران كم‌تر از مراقبت‌هاي بهداشتي بهره‌مند مي‌شوند، سهم كم‌تري از غذاي خانواده به آنها تعلق مي‌گيرد و از شير مادر كم‌تر استفاده مي‌كنند. در بسياري از فرهنگ‌ها هنوز فرزند پسر به فرزند دختر ارجحيت دارد.
•اين كه كودك چندمين بچه‌ي خانواده است نيز عاملي تعيين كننده در مراقبت به شمار مي‌رود. كودكان اول خانواده ممكن است توسط مادربزرگ خود بزرگ شوند. اين مسأله ممكن است يك مزيت به شمار بيايد. اين مسأله بستگي به مراقبتي دارد كه مادربزرگ از بچه ميكند، اما به هرحال با مراقبتي كه مادر كودك از بچه‌ي خود ميكند متفاوت است. به طور كلي كودكاني كه فرزندان چندم خانواده هستند، كم‌تر از طرف والدين خود مورد توجه قرار مي‌گيرند.15-142
